Η παραπάνω ομολογία αποκαλύπτει στιγμές πνευματικής στειρότητας. Έχει ήδη αποκτήσει υπηκοότητα στην Δημοκρατία της Υπογονιμότητας. 

 

Μια σύντομη επισκόπηση στην βιβλιογραφία σχετικά με τις ψυχικές επιπτώσεις της υπογονιμότητας επιβεβαιώνει τις διατυπωμένες έως τώρα διαισθήσεις: άγχος, κατάθλιψη, πένθος, ματαίωση, οργή, ντροπή, ενοχή, αυτό- κατηγορία, απομόνωση, αποφυγή, αμφιθυμία(ελπίδα- απελπισία) κτλ. Ας μην προσθέσουμε τις επιπλοκές που δημιουργεί η ιατρική θεολογία που μοιραία ευδοκιμεί στους πολυτελείς ναούς της υποβοηθούμενης γονιμοποίησης: σωτηριολογικές στατιστικές και τελετουργικά πρωτόκολλα που γεμίζουν ελπίδα και ταυτόχρονα εσχατολογικές δυστοπίες φτωχοποίησης, η αποτυχία ως κριτήριο αμαρτωλότητας, ο εμφατικά  γραμμικός χρόνος που αμείλικτα οδεύει προς μια αποκαλυπτική Δευτέρα (η και νιοστή) Απουσία. 

 

Ας αλλάξουμε όμως μέθοδο προσεγγίζοντας το υπό εποπτεία φαινόμενο και ας προσπαθήσουμε να θωρήσουμε το θέμα μας με την βοήθεια της αρχαίας θεάς της γονιμότητας, την Δήμητρα και τον μύθο που περιγράφει την περιπέτεια με την «χαμένη της κόρη»*. 

 

Συνοπτικά:

 

«Η Δήμητρα, θεά της γεωργίας και της γονιμότητας, είχε μια κόρη, την Περσεφόνη, την οποία αγαπούσε βαθιά. Μια μέρα, ενώ η Περσεφόνη μάζευε λουλούδια σε ένα λιβάδι, ο Άδης, θεός του Κάτω Κόσμου, την απήγαγε για να την κάνει σύζυγό του.

 

Η Δήμητρα, καταρρακωμένη από την απώλεια της κόρης της, περιπλανήθηκε στη γη αναζητώντας την. Κατά τη διάρκεια της αναζήτησής της, παραμέλησε τα καθήκοντά της, με αποτέλεσμα η γη να γίνει στέρφα και ο λιμός να απειλεί την ανθρωπότητα.  

 

Μέσα στη θλίψη της, η Δήμητρα μεταμφιέστηκε σε κοινή θνητή με γέρικη μορφή και κατέφυγε στηνΕλευσίνα. Εκεί, βρήκε φιλοξενία από τη βασιλική οικογένεια και ανέλαβε να φροντίσει τον γιο της βασίλισσας Μετάνειρας. Η Δήμητρα προσπάθησε να τον κάνει αθάνατο, αλλά η προσπάθειά της διακόπηκε όταν η βασίλισσα είδε το παιδί της τοποθετημένο στην θεία φλόγα και τρόμαξε. Τότε η Δήμητρα αποκάλυψε την θεϊκή της φύση και ζήτησε να της χτίσουν ιερό.»

 

Καθώς οι μύθοι, δεν είναι – για την ψυχολογία τουλάχιστον- παρά λογικοί σκελετοί κατανόησης συλλογικών ψυχικών διεργασιών, μπορούμε να τους μεταχειριστούμε με τρόπο που να υπερβαίνει την αφηγηματική τους γραμμικότητα. Αντιθέτως σε έναν μύθο τα συμβάντα μπορούμε ή/και  πρέπει να τα φανταστούμε σαν να συμβαίνουν ταυτόχρονα. Σαν διαφορετικές μα συμπίπτουσες στιγμές στο νοητικό ξετύλιγμα μιας ιδέας που βασανίζει τη σκέψη. Και η ιδέα που επεξεργαζόμαστε εδώ είναι η αδυναμία ενσάρκωσης της ιδέας. Ή αλλιώς η επ’ αόριστο αναβολή συνάντησης μαζί της σε ετούτη τη ζωή.

 

Στον μύθο βρίσκουμε τη Δήμητρα σε μια κατάσταση απόλυτου πένθους. Αναγνωρίζουμε την οργή, την απαρηγόρητη ανησυχία, την εμμονική αναζήτηση, τον ανέκφραστο στιβαρό θρήνο, την παθητικοεπιθετική απομόνωση, την άγονη ξηρασία. Μια κοινωνική δυσφορία που αποκαλύπτεται με την απόκρυψη του αληθινού προσώπου της. Οι οιωνοί και οι αγγελιοφόροι παραμένουν σιωπηλοί, επιτείνοντας την αγωνία. Μνημονική αποσκευή για το χαμένο της τέκνο είναι μόνο ένα ουρλιαχτό: ηχώ και ανάμνηση ενός βίαιου ξεριζωμού, ακραίας ματαίωσης και απελπισίας. Μια «κόρη» που έξαφνα έγινε άφαντη: μια στενάχωρη εμμηνόρροια, ένα τεστ αρνητικό, μια θλιβερή αποβολή... Βαθύς έως τον Άδη πόνος για μια «κόρη» που μεταμορφώθηκε από πλάσμα της φύσης, στη βασίλισσα του απόλυτου «Όχι» που αλλιώς λέγεται Κάτω Κόσμος. Η μορφή της Καλλιπλοκάμου Θεότητας, πίσω από τα σκούρα κουρέλια της είναι γερασμένη: πικρή ανάμνηση της θνητότητας, πικρή ενθύμηση του τέλους της δυνατότητας του τοκετού(Άρτεμις) και των δώρων της θεάς Αφροδίτης (μειωμένη libido θα περιέγραφαν τα διαγνωστικά μας εγχειρίδια). Ο πανόπτης ήλιος παρηγορεί με τα σοφά λόγια του: «Μη χολοσκάς, έτσι είναι τα πράγματα. Ορισμένα πλάσματα προορίζονται μόνο για το οντολογικό βασίλειο του αόρατου πλούτου.» Αργότερα η θεά γίνεται φαντασιακή παραμάνα ενός βασιλικού βρέφους που δεν ταΐζεται ποτέ με γήινο γάλα. Κάθε βράδυ- ίσως και στα όνειρα της- το ξαπλώνει στις φλόγες ενός επιθυμητικού πάθους που υπόσχεται άφθαρτη αιωνιότητα. Ενός παιδιού που θα μοσχοβολά με αιώνια νεότητα… έστω και εάν- ή κυρίως επειδή  δεν θα γεννηθεί ποτέ. Θνητοί και θεοί τρομάζουν με το κυνικό της παζάρεμα- και να υπενθυμίσουμε εδώ πως το παζάρεμα συχνάζει με τα υπόλοιπα λεγόμενα «στάδια του πένθους». 

​

Η υπογονιμότητα είναι εκείνη η κατάσταση που πραγματικά εορτάζεται έστω και συμπτωματολογικά, δηλαδή μέσα από μια σιωπηλή αλλά εκρηκτική εσωτερικότητα, το θαύμα της γονιμότητας. Που η θεά της, βασανίζεται και βασανίζει θεούς και ανθρώπους, για την επιστροφή των πνευματικών περιπλανήσεων και των μεταφυσικών αναγκαιοτήτων στην απλή γήινη εμπειρία: στην κυριολεκτική υπογονιμότητα ενός ζευγαριού, στην ανησυχία για μια εγκυμοσύνη που απειλείται, στην ανέμπνευστη παραίτηση ενός δημιουργού, σε κάθε στιγμή που αδειάζει η καρδιά μας από την προσδοκία συνάντησης με το νέο. 

​

Η θεά απαιτεί ανατροπή. Την επιστροφή των θεϊκών αποφάνσεων στην κοιλάδα των ανθρώπινων βασάνων: στο καμίνι της καθημερινότητας, των δύσκολων μα και των όμορφων εμπειριών (αποχωρισμοί- επανασυνδέσεις) που αλλιώς ονομάζουμε βιωμένη εμπειρία. Το σημείο όπου δημιουργείται και ανακαλύπτεται η ψυχή στις διάφορες εκδοχές της: άλλες φορές με τη μορφή δακρύων που συνοδεύουν μια στενάχωρη αφήγηση «αποτυχίας». άλλοτε σαν στεγνή(οι ψυχαναλυτές το λένε μόνωση του συναισθήματος) ανακοίνωση για μια ακόμη προσπάθεια. Τελευταία; «Ίσως ναι, ίσως και όχι…»

 

 

*για περισσότερες λεπτομέρειες θα προτεινόταν η ανάγνωση του Ομηρικού Ύμνου στη Δήμητρα.

 

Υγ. Ο μύθος της Δήμητρας και της Περσεφόνης, βεβαίως έχει άπειρες άλλες αναγνώσεις.